Güneş, yüzeyinde meydana gelen manyetik değişimlerle sürekli hareket halinde olan dev bir plazma kütlesidir. Zaman zaman, Güneş’in üst atmosferinde büyük ölçekli manyetik alan değişimleri yaşanır ve bu da bazı bölgelerde enerji dengesizliklerine yol açar. İşte bu tür dengesizlikler sonucunda koronal delikler oluşur.
Koronal delikler, manyetik alanlarının açılmasıyla radyoaktif plazma rüzgarlarının serbestçe uzaya savrulmasına neden olan bölgeler olarak biliniyor. Manyetik alan içinde hapsolmuş sıcak gazlar artık tutulamaz hale geldiğinde, bu bölgeler koyu renkli olarak görülüyor.
Çapı Dünya’nın çapının 62 katından fazla olan bu yeni delikten kaçan Güneş rüzgarları, saniyede 500 kilometreden daha yüksek hızda ilerliyor. Uzaydaki parçacık akışlarını takip eden Spaceweather.com, bu akışın ilk dalgasının 31 Ocak’ta Dünya’ya ulaştığını ve küçük çaplı bir jeomanyetik fırtına oluşturduğunu bildirdi. Plazma dalgasının 31 Ocak’tan itibaren üç gün boyunca kutup ışıklarını tetiklemesi bekleniyor.
GÜNEŞ FIRINALARININ ETKİLERİ NELER?
Güneş’te meydana gelen patlamalar sonucunda koronal kütle atımı (CME) adı verilen parçacık fışkırmaları oluşuyor. Bu radyoaktif parçacıklar uzayda yol alarak Dünya’ya ulaşıyor ve gezegenimizin manyetik alanı ile etkileşime giriyor.
Bu olay Güneş fırtınası olarak adlandırılıyor ve manyetik alanla girilen etkileşim sonucunda kuzey ışıkları oluşuyor. Güneş’ten gelen yüklü parçacıklar, Dünya’nın atmosferindeki oksijen ve azot gibi gazlarla çarpışarak onlara enerji aktarıyor. Bu enerji ışık olarak açığa çıkıyor ve gece gökyüzünde renkli kutup ışıkları görülüyor.
Ancak daha şiddetli Güneş fırtınaları GPS sistemlerini ve radyo dalgalarını kesintiye uğratarak küresel iletişimi felç edebilir. Hatta büyük çaplı manyetik dalgalanmalar, elektrik şebekelerinde arızalara neden olarak geniş çaplı kesintilere yol açabilir.
GÜNEŞ DÖNGÜNÜN ZİRVESİNDE
ABD Uzay Ajansı NASA ve Ulusal Atmosfer İdaresi (NOAA) kısa süre önce Güneş’in solar maksimum evresine resmen girdiğini duyurdu.
Bu, Güneş’in 11 yıllık aktivite döngüsünün zirvesine yaklaştığı anlamına geliyor. Önümüzdeki dönemde daha fazla Güneş lekesi, daha sık patlama ve Güneş fırtınalarının artışı bekleniyor.
Bu süreçte kuzey ışıkları Dünya’nın daha alçak enlemlerinde de görülebilir hale gelebilir. Güneş her 11 yılda bir sakin veya fırtınalı bir döngü tamamlayarak yenisini başlatıyor. 2019’da başlayan 25. Güneş döngüsü şu anda maksimum evresine yaklaşmış durumda.
